Wiele osób myśli, że najbogatszym krajem świata są Stany Zjednoczone. Prawda jest jednak inna – ranking najbogatszych krajów wygląda zupełnie inaczej, gdy spojrzy się na PKB per capita. Małe kraje naftowe i centra finansowe regularnie wyprzedzają potęgi gospodarcze. Zestawienie najbogatszych państw pokazuje, jak bardzo mylące mogą być pierwsze wrażenia.
Jak mierzy się bogactwo krajów
Podstawowym wskaźnikiem pozostaje PKB per capita według parytetu siły nabywczej (PPP). Ten miernik uwzględnia różnice w kosztach życia między krajami, co daje realny obraz zamożności mieszkańców.
PKB nominalny per capita pokazuje jedynie wartość w dolarach amerykańskich, ale nie uwzględnia tego, że za 1000 dolarów w Singapurze kupi się znacznie mniej niż w Polsce. PPP koryguje te różnice, dlatego międzynarodowe organizacje jak Bank Światowy czy MFW używają właśnie tego wskaźnika.
Drugi ważny aspekt to różnica między średnią a medianą dochodów. Kraj może mieć wysokie PKB per capita, ale jeśli bogactwo koncentruje się w rękach nielicznych, przeciętny obywatel wcale nie żyje dostatnio.
Luksemburg – niekwestionowany lider
Luksemburg od lat utrzymuje pozycję najbogatszego kraju świata z PKB per capita przekraczającym 130 000 dolarów PPP. To małe księstwo zawdzięcza swoją pozycję kilku czynnikom.
Przede wszystkim Luksemburg to jeden z najważniejszych centrów finansowych Europy. Banki, fundusze inwestycyjne i firmy ubezpieczeniowe generują ogromne przychody przy stosunkowo niewielkiej populacji wynoszącej około 640 000 mieszkańców. Dodatkowo kraj przyciąga zamożnych rezydentów z całej Europy dzięki korzystnemu systemowi podatkowemu.
W Luksemburgu pracuje około 200 000 osób dojeżdżających codziennie z Francji, Belgii i Niemiec. Zwiększa to PKB kraju, ale nie liczbę mieszkańców, co automatycznie podnosi wskaźnik per capita.
Stabilność polityczna, członkostwo w UE i doskonała infrastruktura dopełniają obrazu. Luksemburg to też siedziba wielu instytucji europejskich, co dodatkowo wzmacnia jego pozycję.
Singapur – azjatycki tygrys finansowy
Singapur z PKB per capita około 105 000 dolarów PPP zajmuje drugie miejsce. To miasto-państwo zbudowało swoją pozycję na handlu międzynarodowym i usługach finansowych.
Strategiczna lokalizacja między Oceanem Indyjskim a Pacyfikiem czyni Singapur naturalnym hubem dla całej Azji Południowo-Wschodniej. Port w Singapurze to drugi największy port kontenerowy na świecie, a lotnisko Changi obsługuje połączenia z całym globem.
Singapur przyciąga też zagraniczne korporacje niskimi podatkami i brakiem biurokracji. Założenie firmy trwa tu dosłownie jeden dzień, a system prawny oparty na prawie angielskim zapewnia przewidywalność biznesową.
Model gospodarczy Singapuru
Sukces Singapuru opiera się na kilku filarach. Pierwszy to otwarta gospodarka – kraj praktycznie nie ma ceł importowych i aktywnie zachęca do inwestycji zagranicznych. Drugi filar to inwestycje w edukację i technologie. Singapur wydaje znaczną część budżetu na szkolnictwo wyższe i badania.
Trzeci element to pragmatyczne podejście do polityki gospodarczej. Rząd nie waha się interweniować tam, gdzie rynek zawodzi, ale jednocześnie nie ogranicza przedsiębiorczości. Państwowe fundusze inwestycyjne jak GIC czy Temasek zarządzają miliardami dolarów, inwestując globalnie.
Irlandia – europejski fenomen
Irlandia przeszła spektakularną transformację od jednego z najbiedniejszych krajów Europy do pozycji w czołówce najbogatszych. PKB per capita wynosi tu około 95 000 dolarów PPP.
Kluczem okazała się stawka podatku korporacyjnego wynosząca 12,5% – jedna z najniższych w Europie. To przyciągnęło amerykańskie korporacje technologiczne, które przeniosły do Irlandii swoje europejskie siedziby. Apple, Google, Facebook, Microsoft – wszystkie mają tu znaczące operacje.
Irlandia inwestowała też masywnie w edukację, szczególnie w kierunkach technicznych. Uniwersytety irlandzkie współpracują ściśle z przemysłem, dostarczając wykwalifikowanych pracowników.
Irlandia to jedyny kraj anglojęzyczny w strefie euro, co czyni ją naturalną bramą dla firm amerykańskich wchodzących na europejski rynek.
Kraje naftowe – bogactwo z ziemi
Katar, Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie zawdzięczają swoją pozycję przede wszystkim zasobom ropy naftowej i gazu ziemnego. PKB per capita w tych krajach oscyluje między 70 000 a 85 000 dolarów PPP.
Katar, mimo blokady gospodarczej ze strony sąsiadów w latach 2017-2021, utrzymał wysoką pozycję dzięki eksportowi skroplonego gazu ziemnego. Kraj inwestuje przychody z surowców w infrastrukturę i edukację, przygotowując się na erę post-naftową.
Wyzwania krajów naftowych
Gospodarki oparte na surowcach mają jednak swoje słabe strony. Wahania cen ropy bezpośrednio przekładają się na budżety państw i poziom życia mieszkańców. Kryzys z 2014 roku, gdy ceny ropy spadły o ponad 50%, pokazał kruchość tego modelu.
Dodatkowo kraje te borykają się z „chorobą holenderską” – dominacja sektora surowcowego osłabia rozwój innych gałęzi gospodarki. Zjednoczone Emiraty Arabskie próbują to zmienić, rozwijając turystykę, handel i usługi finansowe.
Szwajcaria – stabilność ponad wszystko
Szwajcaria z PKB per capita około 75 000 dolarów PPP reprezentuje inny model bogactwa – oparty na stabilności, jakości i innowacjach. Frank szwajcarski to jedna z najbardziej stabilnych walut świata, a system bankowy słynie z dyskrecji i niezawodności.
Przemysł farmaceutyczny i chemiczny generuje znaczną część PKB. Firmy jak Novartis, Roche czy Nestlé to globalni liderzy w swoich branżach. Szwajcaria inwestuje też masywnie w badania i rozwój – wydatki na R&D stanowią około 3% PKB.
System polityczny oparty na demokracji bezpośredniej zapewnia stabilność i przewidywalność. Szwajcarzy regularnie głosują w referendach nad najważniejszymi kwestiami, co buduje społeczny konsensus wokół kierunku rozwoju kraju.
Przyszłość rankingu najbogatszych
Ranking najbogatszych krajów nie jest stały. Pandemia COVID-19 wyraźnie to pokazała – kraje zależne od turystyki i handlu międzynarodowego ucierpiały bardziej niż te oparte na technologiach czy surowcach.
Transformacja energetyczna może zmienić pozycję krajów naftowych. Z drugiej strony, kraje inwestujące w odnawialne źródła energii i technologie zielone mogą zyskać przewagę konkurencyjną.
Starzenie się społeczeństw w krajach rozwiniętych to kolejne wyzwanie. Kraje z młodą, wykształconą populacją mogą wyprzedzić dotychczasowych liderów. Wszystko zależy od tego, jak skutecznie wykorzystają swój potencjał demograficzny.