Polski Internet ma 15 lat!

Polski Internet ma 15 lat!

Maciej Kozłowski, obecny dyrektor NASK

"Pełne dołączenie Polski do Internetu światowego nastąpiło dopiero ok. 20 grudnia 1991 roku, kiedy to "podniosły się semafory" po stronie USA, dając nam dostęp internetowy na cały świat. W tym momencie nasz internet obejmował sieci lokalne na Wydziale Fizyki UW (ok. 40 komputerów) i w Obserwatorium Astronomicznym UW (ok. 10 komputerów), w Centrum Astronomicznym PAN (ok. 20 komputerów), w krakowskim Instytucie Fizyki Jądrowej (ok. 10 komputerów) i pojedyncze komputery w Uniwersytecie Jagiellońskim, w krakowskim "Cyfronecie", w Toruniu, w Katowicach i oczywiście centralny węzeł łączności, ulokowany w budynku Centrum Informatycznego UW. Szykowała się jednak już do podłączenia duża sieć kampusowa Politechniki Warszawskiej, przy tworzeniu której zastosowano łącza światłowodowe, trwała budowa podobnej międzyuczelnianej sieci kampusowej w Krakowie" - mówi Maciej Kozłowski, obecny dyrektor NASK, 15 lat temu zaangażowany w podłączanie Polski do światowej Sieci.

Jak hartowała się... Sieć

Polska w Sieci - początki

"Przełom roku 1989 stał się przełomowy i w tej dziedzinie. Frode Greisen z duńskiej części EARN oraz Ira Fuchs z amerykańskiego BITNET-u skierowali pismo do Departamentu Handlu USA (Dep. of Commerce) w sprawie zgodności z prawem podłączenia krajów z Europy Wschodniej. Wiosną 1990 r. otrzymali odpowiedź, iż nie ma podstaw prawnych do zabronienia takiej działalności. Embargo COCOM dotyczyło bowiem sprzętu i oprogramowania. Sieci komputerowe nie były tam wymienione. Uznano więc, iż skoro są pomiędzy Zachodem a Wschodem połączenia telefoniczne, to i komputerowe też mogą być" - wspomina Elisabeth Porteneuve, wiceprezes francuskiej części EARN w 1990 r., która brała udział w rozmowach prowadzonych przez polskich i zachodnich naukowców o podłączaniu Polski do akademickich sieci.

Warto przypomnieć, że pierwsze polskie sieci komputerowe powstały w połowie lat 70. w Krakowie - tamtejszy Cyfronet już przed trzema dekadami dysponował siecią terminalową komputera CYBER72, obejmującą 6 terminali wsadowych typu LSBT, rozmieszczonych w największych uczelniach Krakowa, oraz 14 terminali dalekopisowych.

W latach 1981-1983 powstała Międzyuczelniana Sieć Komputerowa (Gliwice, Warszawa, Wrocław), oparta na protokole X.25. W ramach projektu KASK (Krajowe i Akademickie Sieci Komputerowe) od 1987 r. łączono maszyny mainframe. W Warszawie w 1986 r. Władysław Majewski, Tadeusz Wilczek, Tomasz Zieliński i Jan Stożek zaczęli prowadzić węzeł sieci Fidnet. Była to sieć BBS (Bulletin Board System), wykorzystująca głównie połączenia komutowane. Za pomocą sieci telefonicznej można było połączyć się z komputerem, znajdującym się w redakcji czasopisma Komputer (z którego później narodził się PC World), i pobrać umieszczone na nim różne informacje w formie tekstowej.

Proces "internetyzowania" się Polski znacznie przyspieszył po roku 1989 r. - 8 kwietnia 1990 r. Polska, jako pierwszy kraj zza "Żelaznej Kurtyny", została formalnie podłączona do EARN (uzyskała członkostwo w organizacji). 17 lipca 1990 r. nastąpiło połączenie krajowego węzła PLEARN (polski EARN) w Centrum Obliczeniowym UW z węzłem DKEARN w Kopenhadze (duński EARN), a 28 listopada podłączono do tej sieci Wrocław, pierwsze miasto poza Warszawą. Potem sukcesywnie dołączano kolejne ośrodki. Od tego momentu polscy naukowcy mogli swobodnie komunikować się z kolegami z całego świata - aczkolwiek nie korzystali jeszcze wtedy z Internetu w pełnym tego słowa znaczeniu.

opowiada Marek Hołyński

Podłączenie z krajowym Internetem było objawieniem dla polskich naukowców rozsianych po całym świecie. W tamtych czasach prenumerowane pisma docierały, np. do Stanów, po paru miesiącach, przywożone przez wyładowane węglem i miedzią statki. A tu nagle już przy porannej kawie (ze względu na przesunięcie czasowe) można się było dowiedzieć się, co się działo w kraju tego samego dnia! Hitem stały się "Donosy", przygotowywany przez fizyków instytutu na Hożej.

To była raptem jedna strona krótkich informacji o bieżących wydarzeniach w kraju. Akurat tyle, ile da się przeczytać w wolnej chwili. Po tygodniu pismo miało kilkudziesięciu czytelników, potem ich liczba poszła w dziesiątki tysięcy. Gazety polonijne przedrukowywały je jako stałą rubrykę, a rozgłośnie radiowe zaadoptowały jako główne źródło informacji. Początkowo zdarzały się zabawne nieporozumienia: podobno nawet kogoś skazano na towarzyski niebyt za posiadanie teczki z napisem "Donosy".

Pismo było wysyłane bezpłatnie do wszystkich, którzy się zgłosili. Abonowali je ludzie z Australii, Nowej Zelandii, Izraela, Kuwejtu, Meksyku, Singapuru, Indii... Polska naukowa diaspora poczuła się nagle zintegrowana i silna. Ktoś nadaje na naszej fali, pozwala odnaleźć rozproszonych po studiach kolegów. Przełamuje dystans, który i nas, i nas od kraju do tej pory dzielił. Towarzyszyła temu duma, że Polska wychodzi z cienia, pozbywa się ograniczeń związanych z embargiem na nowe technologie i wreszcie połączyła się przez Internet z resztą cywilizowanego świata.

Więcej informacji na temat historii polskich sieci oraz polskiego Internetu znaleźć można w artykule "10 lat polskiego Internetu", a także na stronachhttp://Kalendarium.icm.edu.pl i Hobbes' Internet Timeline

Polecamy także lekturę artykułów:

"Chcieli podłączać cały świat", w którym Elisabeth Porteneuve z EARN wspomina jak tuż po upadku Żelaznej Kurtyny wyglądało podłączanie Polski do globalnych sieci komputerowych z perspektywy "Zachodu".

"PLEARN - zanim nastał Internet" - w którym inżynier Andrzej Smereczyński z Uniwersytetu Warszawskiego, wówczas Krajowy Koordynator Sieci EARN opowiada, jak wyglądało to z polskiej perspektywy, ile trzeba było się napracować i rozwiązać problemów ludzkich oraz technicznych.

"Polski Internet wymyślili fizycy i astronomowie" - dyrektor NASK prof. Maciej Kozłowski wspomina jak oraz opowiada o powstaniu pierwszego polskiego dostawcy Internetu, czyli właśnie NASK-u.

"Pierwszy polski internauta" - czyli opowiedzianą przez fizyka Rafała Pietraka historię pierwszego e-maila wysłanego za granicę w sierpniu 1991 r. i związanych z tym perypetiach.